Hiperseksüalite de bazı cinsel davranışlara bağımlılık görülür. Bu cinsel davranışların sıklığı mantıklı ve kontrollü olsa çoğunlukla normal olarak görülürler. Cinsel bağımlılık çaresizlik doğurur; sosyal yaşantıda ve mesleki alanda bozulmalara neden olur. Mastürbasyon, porno film, siberseks, telefon konuşmaları, sıra dışı cinsel deneyimler başlıca cinsel bağımlılık konularıdır. Kişi tekrar eden ve bütün yaşantısını işgal eden aşırı cinsel davranışları engelleyemez.
Parafili ise norm dışı cinsel davranışlara olan bağımlılık olarak tanımlanır. Teşhircilik, fetişizm, kalabalık yerlerde başkalarına sürtünme, cinsel mazoşizm, cinsel sadizm, travestizm, röntgencilik, pedofili, zoofili en çok karşılaşılan parafililerdir. Bununla birlikte gerentofili (yaşlılarla cinsellik), nekrofili (ölülerle cinsellik), dışkı ve idrar, kusulan yiyecekler, organı eksikler, uzaylılar, cinsel ilişki boyunca parterin kanını emme (vanpirizm) vb. gibi parafililerde görülür. Parafili tanısı koyabilmek için cinsel aktivitelerin kompülsiyon veya sadece tek tip aktivite içermeleri gerekir. Tek tip cinsel aktivite cinsellikte bir aktivite dışında diğerlerini dışlar. Örneğin kişi sadece röntgenlemekten haz alır ve bu tür cinsel davranışlar ortaya koyar.
Tedavi basamaklarını kişiye özgü yapılandırırken danışanın motivasyonunu iyi değerlendirmek gerekir. Başkasının zorlamasıyla gelen kişinin terapi süreci genelde başarısız olur. Tedavisinde seksofonksiyonel terapi basamakları uygulanır. Bunlar yasak fikrini yargılamak (yasak cinsel davranış çekicidir), suçluluk duygusunu azaltmak, parafilik davranışa neden olan uyarıcı durumlardan kaçınmak, hobiler geliştirmek, cinsel bağımlılık ve parafilik davranışı yapılandırmak, mastürbasyonu yapılandırmak, yeni cinsel çekilik kodları keşfetmek, cinselliği birincil fonksiyonuna koymak (haz ve üreme amaçlı partneri entegre eden yaklaşım), değerlendirme vb. konuları içeren basamaklardır. Parafili ve cinsel bağımlılığı ele almada grup psikoterapisine başvurulabilir.
Örnek Vaka: Selim (25) 12 yaşında abisinin odasında abisinin özel eşyalarını karıştırırken abisi ve kız arkadaşının odaya geldiklerini duyar. Hemen odada bulunan dolaba saklanır. Abisi ve kız arkadaşı cinsel ilişkiye girerler. Cinsel ilişki sırasında Selim onları görmez fakat çıkardıkları sesleri duyar ve aşırı uyarılır. Sonrasında hep duyduğu sesleri düşünerek kendini uyarır ve mastürbasyon yapar. 18 yaşından sonra genelev veya otel koridorlarında gezmeye ve odalardan gelen erotik sesleri dinleyerek mastürbasyon yapmaya başlar. Zamanla bu davranış tek cinsel davranışa dönüşür.
Cinsel terapist seksofonksiyonel cinsel terapi tekniklerini uygulayarak Selim’in cinsel davranışını yeniden yapılandırmıştır.
