Cinsel terapi cinsel sorunları değerlendirme, tanılama ve tedavi etme yöntem ve tekniklerini içerir. Birden fazla disiplinin kesiştiği bir konuma sahiptir. Farklı yaklaşımlar ve teknikler cinselliği dram olmaktan çıkarır, vücut duyumlarını dikkate alır ve söze dökmeye önem verir (Fontaine et Fontaine, 2011).
Cinsel terapistin formasyonu önemlidir. Cinselliği inceleyen bilim dalı olan seksoloji mezunları ve cinsel terapi eğitimi almış olan psikolog, doktor, psikiyatrist, psikolojik danışman, aile danışmanı gibi meslek elemanları cinsel terapi yapabilirler.
Cinsel terapi süreci ekollere göre değişiklik göstermekle beraber ortak konulara sahiptir. İlk görüşme danışanın cinsel öyküsü, terapiden beklentileri, sorunu tanımlama veya tanı koyma gibi konuları işler. Cinsel terapilerde cinsellikle ilgili bilgi aktarma önemlidir. Birçok sorun cinsel bilgi eksikliğinden veya yanlış cinsel bilgiden kaynaklanmaktadır. Seanslarda danışanla veya çiftle egzersizler yapılır. Evde yalnız veya çift olarak yapılacak ödevler verilir. Terapinin sonunda danışan gerekli cinsel bilgi ve davranışı öğrenir ve kendi cinsel yaşantısına entegre eder. Cinselliğinde farklı durumlara ve yaş dönemlerine göre olası değişimlerle baş etmeyi öğrenir.
Cinsel terapilerde cinsel eğitim temel olmak üzere; psikanalitik, davranışçı-bilişsel, bedensel, sistemik ve seksofonksiyonel ekoller başlıca yaklaşımlardır.
Cinsel eğitim veya cinsel danışma cinsel konuları ve sorunları ele almada ilk başvurulan yöntemdir. Bilgilendirme ön plandadır. Danışman cinsellik bilen bir konumdadır. Dikkatli olarak danışanı dinler, güven verir, doğru ve yerinde bilgiler aktarır ve eğitici bir rol oynar. Cinsel organların yapısı, işlevleri ve işleyişi, cinsel uyarılma ve cinsel uyarılmayı yönetme, olası sorunlar ve bunları ele alma gibi konularda kolay anlaşılır bir dil kullanarak danışanı bilgilendirir. Terapi sürecinde cinsel eğitim ve cinsel bilgi aktarma önemlidir.
Psikanalitik teori çerçevesinde, Freud cinsel ihtiyacı libido kavramı içinde ele alır ve yaşam içgüdüsü olarak tanımlar. Cinsel konular insan davranışlarının temelindedir. Buna bağlı olarak psikolojik ve cinsel bozuklukları libidonun işleyişinin bozulması olarak tanımlar. Serbest çağrışım, danışan ve terapist arasında aktarım analizi bu bozukluları ele almada temel tekniklerdir. Aynı zamanda cinsel itkiler ve bastırma savunma mekanizması arasındaki çatışmayı çözümlemeyi hedefler (Trudel, 2000). Psikanalitik yaklaşım çerçevesinde tanımlanmış olan seksoanalize göre cinsel analist danışanın cinsel öyküsü içinde cinsiyet kimliği ve erotizmin yapılanmasını inceler. Cinsel bozukluğun bilinçli ve bilinçdışı anlamlarını açıklar, altında yatan kaygıyı ele alır. Hayal dünyasına ve hayal dünyasının gerçek hayatla ilişkilenmesine önem verir. Hastaya gerçek hayatta sorunla baş edebilmesi için gerekli önerilerde bulunur (Crépault, 1997).
Sistemik terapi grubun (çift, aile, kurum) açık sistem gibi işlediğini savunur. Grup önce kendi aralarında etkileşimleri, sonra ise dış dünya ile iletişimleri olan birliktir. Cinsellik ilişki içerisinde yaşanır ve danışan bir sisteme aittir. Sistemik yaklaşıma göre cinsel bozukluk psişik çatışma ve yanlış eğitime bağlı olabileceği gibi ilişkiye bağlı zorlukların ifade edilmesi de olabilir. Terapi bu ilişkiler ve iletişim ortamına etki etmeyi hedefler. Cinsel terapist gözlemci veya sistemin aktif üyesi olarak terapiye katılır. Semptom sistem için denge değeri taşıyabilir ve değişime direnebilir. Cinsel terapist değişim başlatacak kişidir (Arnaud-Beauchaps, 2011).
Bilişsel-davranışçı yaklaşım yaşanılan sorun ve çözümler üzerine odaklanır. Niçin (niçin bu problemi yaşıyorum), ne zaman ve nasıl (ne zaman ve nasıl bu problemden kurtulacağım) gibi sorulara cevap arar. Başarısız davranışları, parazit düşünceleri ve negatif duyguları yönetmek için gerekli tekniklerin öğrenilmesine ve kullanılmasına önem verir. Fonksiyonel analiz semptomu burada ve şimdi ilkesini dikkate alarak davranışsal, bilişsel ve duygusal odaklı analiz eder. Danışan terapi sürecine aktif olarak katılır. Kendi sorununu kontrol etmeyi öğrenir. Terapist danışanla birlikte terapi basamaklarını tanımlar ve yavaş yavaş ilerlemesini sağlar. Danışan kendisine verilen direktifleri dinler, teknikleri evde uygular ve cinsel davranışına entegre eder. Terapi sürecinde blokaj olursa terapi protokolü yeniden yapılandırılır (Poudat, 2013).
Bedensel yaklaşım temel olarak cinsel davranışta nefes ve bedeni doğru kullanmayı hedefleyen teknik ve becerileri içerir.
Seksofonksiyonel terapi 1986 yılında «seksoloji» çerçevesinde tanımlamıştır. Seksoterapi (Master&Johnson, 1966), NLP (Brandler ve Grinder, 1975), sekso-corporel (Desjardins, 1986), davranışçı bilişsel terapi, erotoloji (Uzakdoğu: taoism, kama Sutra), bedensel sanatlar (dans), karakter analizi (Reich, 1952, 1972), biyoenerji (Lowen, 1975) gibi alanları içeren eklektik bir yaklaşımdır. Fizyoloji, beden, biliş, davranış, duygu teorik çerçevenin temelini oluşturur (de Carufel 2008).
